યુપીઃ કહેવામાં આવે છેકે, પવનપુત્ર હનુમાનને શ્રી રામે અમરત્વના આશીર્વાદ આપ્યા છે. આજે તે જ આશીર્વાદની અસર છેકે, યુપીનાં ઈટાવામાં હનુમાનજીની જીવીત મૂર્તિ હાજર છે. ગાઢ ઘાટીઓમાં હનુમાનજીનો આ ચમત્કાર ઘણા વર્ષોથી યથાવત છે. જેને જોવા અને તેનો લાભ લેવા માટે લાખો લોકો શ્રદ્ધાભાવથી ડર્યા વગર જાય છે. અહીં હનુમાનજી દક્ષિણ તરફ મોઢું રાખીને સૂતા છે. મૂર્તિનાં મોઢામાં જેટલો પણ પ્રસાદ અને દૂધ ચડાવવામાં આવે છે,તે ક્યા ગાયબ થઈ જાય છે. તેની જાણ નથી. આ પથ્થરની મૂર્તિમાં શ્વાસ ચાલવાની હરકતો પણ થવા લાગી છે.
શહેરથી લગભગ 12 કિલોમીટરના અંતરે રૂરા ગામ નજીક યમુના નદી પાસે આવેલ પીલુઆ મહાવીર મંદિર હનુમાનજીનું સિદ્ધ સ્થાન માનવામાં આવે છે. ઇટાવા, મહાભારત યુગની સંસ્કૃતિમાં સ્થાપિત, આ મંદિરમાં તેમની આસ્થાને કારણે ઘણા રાજ્યોમાંથી હનુમાન ભક્તો પ્રાર્થના કરવા આવે છે. આ મૂર્તિની ઉત્પત્તિ વિશે કહેવામાં આવે છે કે લગભગ ત્રણસો વર્ષ પહેલા આ વિસ્તાર પ્રતાપનેરના રાજા હુકમ ચંદ્ર પ્રતાપસિંહ ચૌહાણના રાજ્યમાં આવતુ હતુ. એક રાત્રે હનુમાનજીએ તેમને સપનુ બતાવ્યું કે તેમની મૂર્તિની સ્થાપના કોઈ જગ્યાએ કરવી જોઈએ. રાજા હુકમ ચંદ્ર આ સ્થળે આવ્યા અને મૂર્તિ ઉપાડવાનો પ્રયત્ન કર્યો પણ તે તેને ઉપાડી શક્યા નહીં. આના પર, તેમણે વિધિ-વિધાનથી આ સ્થળે પ્રતિમાની સ્થાપના કરીને મંદિરનું નિર્માણ કરાવ્યું. દક્ષિણમુખી સૂતેલાં હનુમાનજીની પ્રતિમાનાં મુખ સુધી દરેક સમયે પાણી દેખાય છે.
ભીમ પવનપુત્રની પૂંછડી પણ હલાવી શક્યો નહીં.મહાભારત કાળ દરમિયાન, કુંતીનો પુત્ર ભીમ, યમુના નદી પાસેથી પસાર થઈ રહ્યો હતો, ત્યારે અચાનક રસ્તામાં આરામ કરી રહેલા હનુમાનની પૂંછડી અચાનક આવી. ભીમે તેને હટાવવાનો ઘણો પ્રયત્ન કર્યો, પણ તેની બાહુબળનાં નશામાં રહેલો ભીમ નિષ્ફળ ગયો. જ્યારે હનુમાનજીની પૂંછડી હટાવવામાં અસફળ રહેલાં ભીમને વાસ્તવિકતા વિશે ખબર પડી ત્યારે તેમણે નમન કર્યું અને પછી તેમણે તેમના મોટા ભાઈ હનુમાનની સેવા શરૂ કરી. પછી, ભીમથી પ્રસન્ન થઈને, હનુમાનજીએ તેને વરદાન આપ્યું, જેના કારણે ભીમ રાજસૂર્ય યજ્ઞમાં જરાસંધને મારવામાં સફળ રહ્યો.
આ મંદિરની ખાસ વાત એ છે કે ડાકુઓએ ક્યારેય અહીં હંગામો કરવાની હિંમત કરી નથી. જેના કારણે અહીં આવતા ભક્તોના પગ ક્યારેય કાંપતા નથી. તેઓ માને છે કે, શ્રદ્ધાળુઓની સાથે કંઈક ખોટું કરનારા લોકોને ગદાધારી મહાબલી હનુમાનજી જ સજા આપે છે. પીલુઆ મંદિરની ઉંચી દિવાલો પવન પુત્ર પર લોકોની આસ્થાની વાર્તા કહે છે.જે કોઈ પણ વ્યક્તિ પોતાની ઈચ્છા સાથે આ મંદિરમાં આવે છે તે બજરંગ બલીના દરથી ખાલી હાથે પાછો ફરતો નથી. આ જ કારણ છે કે અહીં દર મંગળવારે ભક્તોનો મેળો ભરાય છે.
હનુમાનજીનું પેટ આજ સુધી ભરાયું નથી આ મંદિરમાં સ્થાપિત મૂર્તિ વિશે કહેવામાં આવે છે કે આજ સુધી આ મૂર્તિનું પેટ કોઈ ભરી શક્યું નથી, પરંતુ જો શ્રદ્ધા સાચી હોય તો એક લોટા દૂધમાંથી જ દૂધ બહાર આવે છે. મંદિર કોતરોમાં નિર્જન સ્થળે ટેકરા પર સ્થિત હોવા છતાં, ભક્તોનું ઘોડાપૂર ઉમટે છે. શ્રદ્ધાળુઓ આ મંદિરમાં પોતાની તમામ મન્નત લઈને આવે છે અને માન્યતા છેકે, સાચા દિલથી માગેલી દરેક મન્નત
