તમે બધાએ જ્યોતિર્લિંગ અને શિવલિંગ વિશે સાંભળ્યું જ હશે. મહાશિવરાત્રીના દિવસે શિવલિંગને દૂધ, જળ, ફળ, ફૂલ વગેરે અર્પણ કરવામાં આવે છે. જ્યોતિર્લિંગની પૂજા કરવાથી અક્ષય પુણ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે. ઘણા લોકો એવું વિચારે છે કે જ્યોતિર્લિંગ અને શિવલિંગ બંને એક જ છે, પરંતુ એવું નથી, આ બંને વચ્ચે ઘણો તફાવત છે. ચાલો જાણીએ કે આ બંને એકબીજાથી કેવી રીતે અલગ છે.
આ જ્યોતિર્લિંગની કથા છે શિવપુરાણની એક દંતકથા અનુસાર, ભગવાન બ્રહ્મા અને ભગવાન વિષ્ણુ વચ્ચે બંનેમાંથી કોણ મહાન છે તે અંગે વિવાદ થયો હતો. આ લડાઈનો ઉકેલ શોધવા માટે, ભગવાન શિવ પ્રકાશના વિશાળ સ્તંભના રૂપમાં પ્રગટ થયા, જેનો પ્રકાશ બંને માણસો સહન કરી શક્યા નહીં, અને પછી તેમનો ભ્રમ નાશ પામ્યો. પ્રકાશના આ સ્તંભને જ્યોતિર્લિંગ કહેવામાં આવે છે. લિંગનો અર્થ પ્રતીક છે, તેથી જ્યોતિર્લિંગ પ્રકાશના સ્વરૂપમાં ભગવાનના પ્રાગટ્ય અને બ્રહ્માંડની રચનાનું પ્રતીક છે.
જ્યોતિર્લિંગ અને શિવલિંગ વચ્ચે આ જ તફાવત છે જ્યોતિર્લિંગ હંમેશા પોતાની મેળે જ દેખાય છે, પરંતુ શિવલિંગને માનવ દ્વાર અને સ્વ-નિર્મિત બંને રીતે બનાવી શકાય છે. હિંદુ ધર્મમાં કુલ 12 જ્યોતિર્લિંગોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે.
12 જ્યોતિર્લિંગના નામ આજે જ્યાં જ્યાં જ્યોતિર્લિંગની સ્થાપના કરવામાં આવી છે ત્યાં સોમેશ્વર અથવા સોમનાથ, શ્રીશૈલમ મલ્લિકાર્જુન, મહાકાલેશ્વર, ઓમકારેશ્વર, કેદારેશ્વર, ભીમાશંકર, વિશ્વેશ્વર, ત્ર્યંબકેશ્વર, વૈદ્યનાથ મહાદેવ, નાગેશ્વર મહાદેવ, રામેશ્વરમ અને ઘુશ્મેશ્વર જેવા ભવ્ય મંદિરો બનાવવામાં આવ્યા છે. સોમનાથ એ પ્રથમ જ્યોતિર્લિંગ માનવામાં આવે છે જે ગુજરાતમાં આવેલું છે
