ઝાંસીના દિવસોમાં લહર માતાના મંદિરમાં ભક્તોની ભારે ભીડ હોય છે. આ મંદિર વિશે એવું માનવામાં આવે છે કે અહીં ભક્તોની તમામ મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે. આ મંદિર ખૂબ જ પ્રાચીન છે અને બુંદેલખંડના બહાદુર યોદ્ધા અલ્હા ઉદલની બહાદુરી અને બલિદાનની વાર્તાઓનું સાક્ષી છે. આ મંદિરમાં સ્થાપિત દેવી દિવસમાં ત્રણ વખત પોતાનું સ્વરૂપ બદલે છે. માતા લહર દેવી શક્તિપીઠ મંદિરની સ્થાપના એક હજાર વર્ષ પહેલા મહાન મહોબા બાલે ચંદેલ યોદ્ધા અલા ઉદલ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. તેની સ્થાપના પછી, આ મંદિર મણિયાં દેવી તરીકે ઓળખાવા લાગ્યું.
પાહુજ નદી પાસે બનેલ મા મણિ દેવીના મંદિરને નદીમાં ઉછળતા મોજાને કારણે મોજાની દેવી તરીકે નામ મળ્યું. હવે ભક્તો દેવીને તરંગોની દેવી તરીકે ઓળખે છે. ઈતિહાસના પાનાઓ પર નજર કરીએ તો મંદિરના પૂજારી મોહન ગિરી જણાવે છે કે મહોબાના યોદ્ધા અલ્હાની પત્ની મચલી રાણીનું હજાર વર્ષ પહેલા પાથરીગઢના રાજા જ્વાલા સિંહે અપહરણ કર્યું હતું. આલ્હાની પત્ની મચલા રાનીનું અપહરણ મહોબાના યોદ્ધા અલ્હા ઉદલ રાણીને મુક્ત કરવા માટે તેની સેના સાથે પાથરીગઢ જવા રવાના થયા. રસ્તામાં, અલ્હા ઉદલે તેની સેના સાથે ઝાંસીથી નીકળતી પાહુજ નદીના કિનારે આરામ કર્યો અને મણિદેવીને ત્યાં મૂક્યા. કહેવાય છે.
કે બીજા દિવસે જ્યારે અલ્હા ઉદલ પોતાની સેના સાથે પાથરીગઢ જવાની તૈયારી કરી રહ્યા હતા ત્યારે મા મનિયન દેવીએ તેમનો સાથ આપવાનો ઇનકાર કરી દીધો હતો. માતા મનિયાને તેના પુત્રનું બલિદાન આપવું પડશે માતા મણિયાન દેવીને છોડીને બંને ભાઈઓ પાથરીગઢ પહોંચ્યા અને પાથરીગઢના રાજા જ્વાલા સિંહ વચ્ચે ભીષણ યુદ્ધ થયું. પછી રાજા જ્વાલા સિંહ દ્વારા અલ્હા ઉદલની સેનાને પથ્થરથી બનાવવામાં આવી હતી. યુદ્ધ દરમિયાન, અલ્હા ઉદલે જોયું કે સૈનિકો પથ્થર તરફ વળ્યા હતા. આવી સ્થિતિમાં રાજા જ્વાલા સિંહને હરાવવા મુશ્કેલ છે. ત્યારે અલ્હા ઉદલના ગુરુ આમરાએ કહ્યું કે અલ્હા, જો તારે રાજા જ્વાલા સિંહને હરાવવા હોય તો માતા મણિ દેવીએ તેના પુત્ર ઉંદલનું બલિદાન આપવું પડશે, તો જ તારી સેનાનો બચાવ થશે. એવું કહેવાય છે.
કે અલ્હા સંમત થતાં જ ગુરુ આમરાએ સેનાને પુનર્જીવિત કરી અને અલ્હાએ રાજા જ્વાલા સિંહને હરાવ્યા. યુદ્ધ જીત્યા પછી, આલ્હા ઝાંસી આવ્યો અને તેના પુત્ર ઈન્દલને મા માનિયા દેવીને બલિદાન આપ્યું અને બલિદાન સ્વીકારીને, મા માનિયા દેવીએ ઈન્દલને જીવન આપ્યું. ત્યારથી, ઘણા આસ્થાવાનો દેવી એટલે કે તરંગોની દેવીને સિદ્ધ પીઠ માને છે અને તેમની ઇચ્છાઓ પૂર્ણ કરવા માટે દેવી પાસે જાય છે.
મા લહેર દરરોજ ભક્તોને ત્રણ સ્વરૂપમાં દર્શન આપે છે દેવીના દર્શન કરવા મંદિર પહોંચેલી મનીષા પ્રજાપતિએ જણાવ્યું કે તેના બંને બાળકો ખૂબ બીમાર છે. બાળકોનો તાવ પ્રતિભાવવિહીન હતો. સતત વીસ દિવસ સુધી દેવીના દર્શન કર્યા બાદ બંને બાળકો સ્વસ્થ થઈ ગયા. તો બીજી તરફ દેવી માતાના દર્શન કરવા આવેલા અન્ય એક ભક્તનું કહેવું છે કે દરરોજ માતાના દર્શન કરવાથી મનની તમામ મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે. મંદિરના મહંત મોહન ગિરી કહે છે કે મા લહર કી દેવી તેના ત્રણ રૂપ બદલી નાખે છે. સવારે બાળપણ અને બપોરે યૌવન ઘડપણ સ્વરૂપે ભક્તોને દરરોજ દર્શન આપે છે.
